Ontkerstening leidt uiteindelijk ook tot 'ontkersting' van kerst.
Gaat na Zwarte Piet nu ook de kersttraditie teloor? Aanleiding voor die bezorgde vraag zijn kerstreclamefolders waarin het woord kerst ontbreekt en berichten over scholen die geen kerst-, maar een 'lichtjesboom' hebben en die het traditionele kerstdiner een 'eindejaarsdiner' (met feeststol in plaats van kerststol) noemen.
het woord kerst is een 13e-eeuwse verbastering van de naam Christus. Het kerstfeest is dus nog ontegenzeggelijk een christelijk feest. Daaromheen heeft zich in de loop der eeuwen een reeks gebruiken én een bijbehorende woorden- en vormentaal ontwikkeld: de kersttraditie. Die traditie verandert voortdurend. Rond 1850 namen we de Duitse gewoonte over om rond kerstmis een boom in huis te halen en er cadeautjes in te hangen. Een eeuw later dook 'kerstmannetje' op in Van Dale, werd de boom versierd met ballen en kwamen de cadeautjes (die voortaan door de kerstman werden gebracht) ónder de boom te liggen.
Intussen maakte de traditionele gans op het kerstmenu plaats voor een kalkoen en raakte het woord ganzenfeest als synoniem van kerstfeest in onbruik. Nog zijn kerst en kerstmis geen bedreigde woorden, maar samenstellingen als kerstboom en kerststol, die in feite niet echt de kern van het kerstfeest weerspiegelen, ondervinden wel concurrentie van neologismen. Het feest zelf heet soms al kaarsjes-, lichtjes- of vredesfeest, maar courante synoniemen van kerstmis zijn die termen nog niet. Misschien worden ze dat wel: de ontkerstening van de samenleving zal onvermijdelijk ook leiden tot 'ontkersting' van de kersttraditie.
Trouw, 24-12-2016